مجتبی برزگر: چند روزی است که تکلیف فیلم‌های جشنواره فجر، نوع سانس‌ها و زمان اکران آنها در خانه جشنواره، یعنی سالن برج میلاد، مشخص شده است. از فیلم صیاد که قرار است دوازدهم بهمن‌ماه جشنواره را با درخشش خود آغاز کند، تا گوزن‌های اتوبان که در پایان جشنواره چهل و سوم، آخرین اکران‌های این دوره را به خود اختصاص خواهد داد.
جدول دقیق اکران‌ها به همراه نام تمامی فیلم‌ها در ادامه این گزارش آمده است.
جدول فیلم‌های برج میلاد
اما محتوای اصلی این گزارش به بررسی ژانرها و اتفاقات برجسته فیلم‌های این دوره از جشنواره اختصاص دارد. در این بررسی، ابتدا به فیلم‌های اولی پرداخته می‌شود و سپس فیلم‌هایی که کارگردانان با سابقه در جشنواره ارائه کرده‌اند، مورد توجه قرار می‌گیرند.
فیلم‌اولی‌ها در جشنواره چهل و سوم
در جشنواره فیلم فجر امسال، یکی از تغییرات چشمگیر حذف بخش «سودای سیمرغ» است که باعث شده کارگردانان فیلم اولی به همراه کارگردانان باسابقه‌تر در تمامی بخش‌ها و رشته‌های سینمایی رقابت کنند. این تغییر به طور ویژه در رقابت میان فیلمسازان جوان و پیشکسوت، تنوع و شور خاصی ایجاد کرده است.
با نگاهی به فهرست فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه سینمای ایران، مشاهده می‌کنیم که 13 کارگردان فیلم اولی امسال برای نخستین بار در جشنواره فیلم فجر حضور دارند. این کارگردانان که هر یک پیش از این در دنیای سریال‌سازی، فیلم کوتاه یا مستند تجربه‌های بسیاری کسب کرده‌اند، این بار با آثار بلند سینمایی خود وارد رقابت شده‌اند.
فیلم‌سازانی همچون امیر پوروزیری با فیلم 1986، مصطفی تنابنده با آبستن، محمدابراهیم عزیزی با بازی را بکش، محمود کریمی با بچه مردم، محمد پایدار با تاکسیدرمی، آرمان زرین‌کوب با ترک عمیق، ابراهیم امینی با چشم بادومی، حسام فرهمند با رها، مهدی نوروزیان با زمانی در ابدیت، رضا جمالی با سونسوز، محمدرضا اردلان با فریاد، رضا فرهمند با لولی و مهدی اصغری‌ازغدی با ماریا برای نخستین بار در این جشنواره حضور دارند و آثار بلند خود را به رقابت می‌گذارند.
کارگردانان باسابقه جشنواره
اما در کنار این فیلمسازان جوان، تعدادی از چهره‌های برجسته و باسابقه سینما نیز در جشنواره چهل و سوم حضور دارند. یکی از مهم‌ترین این چهره‌ها ابراهیم حاتمی‌کیا است که با فیلم موسی کلیم‌الله در این جشنواره شرکت می‌کند.
حاتمی‌کیا از جمله رکوردداران دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر است و تاکنون پنج سیمرغ بلورین بهترین فیلم را برای آثار خود از جمله مهاجر، از کرخه تا راین، آژانس شیشه‌ای، به نام پدر و به رنگ ارغوان کسب کرده است. همچنین او سه سیمرغ بهترین کارگردانی برای آژانس شیشه‌ای، به رنگ ارغوان و به وقت شام دارد. حاتمی‌کیا که از اولین دوره جشنواره با فیلم 16 میلی‌متری کوردلان در جشنواره حضور داشته، امسال با فیلم سینمایی موسی کلیم‌الله در رقابت قرار دارد.
رسول صدرعاملی، یکی دیگر از فیلمسازان با سابقه، نیز امسال با فیلم زیبا صدایم کن در جشنواره حضور دارد. صدرعاملی از سومین دوره جشنواره با فیلم گل‌های داودی در رقابت حضور داشت و موفق به دریافت لوح زرین در پنج رشته مختلف شد. او همچنین از تهیه‌کنندگان قدیمی جشنواره فیلم فجر است و از سال 1359 با تهیه‌کنندگی فیلم خونبارش در این رویداد سینمایی حضور داشته است.
ابوالفضل جلیلی نیز یکی دیگر از فیلمسازان برجسته است که از دهه 60 در جشنواره فیلم فجر حضور داشته و جوایز بسیاری را در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی کسب کرده است. او نخستین بار با فیلم بهار در جشنواره فیلم فجر شرکت کرد و آخرین حضورش در این جشنواره به سال 1379 با فیلم دلبران باز می‌گردد. حالا پس از 24 سال، جلیلی با فیلم سینمایی داد در جشنواره چهل و سوم فیلم فجر حاضر شده است.
این ترکیب از فیلمسازان جوان و پیشکسوت، جشنواره چهل و سوم فیلم فجر را به یکی از جذاب‌ترین و پرهیجان‌ترین دوره‌های این رویداد سینمایی تبدیل کرده است.
جشنواره فیلم فجر امسال، شاهد حضور تنها دو سینماگر زن است که هر کدام در عرصه‌های مختلف سینما، جایگاه ویژه‌ای دارند. بهنوش صادقی به عنوان اولین و تنها کارگردان زن این دوره، با فیلم سینمایی مرد آرام در جشنواره حاضر است. صادقی که پیش از این با فیلم خانه دیگری در جشنواره سی و پنجم حضور داشته، امسال با اثری درام و اجتماعی به جمع فیلمسازان جشنواره پیوسته است.
دیگر چهره شاخص زن در جشنواره امسال، نیکی کریمی است که به عنوان تنها تهیه‌کننده زن در این دوره در جشنواره حضور دارد. کریمی که سابقه درخشانی در زمینه کارگردانی و تهیه‌کنندگی دارد، در سال‌های گذشته با آثاری چون شیفت شب، آذر و آتابای شناخته شده است. امسال او تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی زمانی در ابدیت به کارگردانی مهدی نوروزیان را برعهده دارد.
جشنواره فیلم فجر چهل و سوم، به مانند سال‌های گذشته، پذیرای تعدادی از باسابقه‌ترین تهیه‌کنندگان سینماست که آثار متعددی از آنها در تاریخ سینمای ایران به یادگار مانده است. یکی از این چهره‌ها، سیدمحمود رضوی است. او با سابقه‌ای طولانی در تهیه‌کنندگی فیلم‌هایی چون دهلیز، معراجی‌ها، سیانور، خانه‌ای خیابان چهل و یکم، ماجرای نیمروز، دارکوب، و لاتاری در سینما شناخته شده است. رضوی امسال تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی موسی کلیم‌الله ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا را بر عهده دارد.
سعید سعدی، یکی دیگر از تهیه‌کنندگان قدیمی سینمای ایران است که از ابتدای دهه 80 در جشنواره فیلم فجر حضور دارد. او نخستین بار با فیلم گیلانه وارد عرصه تهیه‌کنندگی شد و امسال با فیلم سینمایی خدای جنگ به کارگردانی حسین دارابی در جشنواره حاضر است.
محمدرضا شفیعی نیز از تهیه‌کنندگان شناخته‌شده و با سابقه‌ای برجسته است که تهیه‌کنندگی خود را از دهه 90 با فیلم زندگی خصوصی آقا و خانم میم آغاز کرد. شفیعی امسال تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی صیاد ساخته جواد افشار را بر عهده دارد.
علی قائم‌مقامی، مدیر تولید و تهیه‌کننده با سابقه دیگر سینماگرانی است که در این جشنواره حضور دارند. او با فیلم‌هایی همچون کفش‌هایم کو؟، جشن دلتنگی و بهشت تبهکاران در دوره‌های مختلف جشنواره فیلم فجر حضور یافته است. قائم‌مقامی امسال با فیلم سینمایی شاه‌نقش به کارگردانی شاهد احمدلو در این جشنواره به رقابت می‌پردازد.
مصطفی کیایی، تهیه‌کننده‌ای است که پیش از این با فیلم‌هایی چون بارکد، چهارراه استانبول و در وجه حامل در جشنواره فیلم فجر حضور داشته است. او امسال با فیلم بازی را بکش به کارگردانی محمدابراهیم عزیزی در این دوره از جشنواره حضور دارد.
جلیل شعبانی، تهیه‌کننده فقید سینمای ایران نیز سابقه تهیه‌کنندگی آثار متعددی را در جشنواره فیلم فجر داشته است. او درگذشت، اما فیلم اسفند به کارگردانی دانش اقباشاوی که پیش از این تحت تهیه‌کنندگی او تولید شده بود، امسال در جشنواره فجر به نمایش درخواهد آمد.
این ترکیب متنوع و پرافتخار از تهیه‌کنندگان باسابقه، جشنواره چهل و سوم را به یکی از دوره‌های خاص این رویداد سینمایی تبدیل کرده است.
جشنواره فیلم فجر امسال با گوناگونی قابل توجهی از ژانرها در برنامه خود حاضر است. از فیلم‌های اجتماعی و کمدی گرفته تا آثار دفاع مقدس، تاریخی، انیمیشن و دینی، این جشنواره می‌تواند توجه طیف گسترده‌ای از مخاطبان را به خود جلب کند. در این دوره، آثار مختلف در ژانرهای گوناگون به رقابت می‌پردازند که می‌توان به تعدادی از آنها اشاره کرد.
فیلم‌های اجتماعی و کمدی
از جمله ژانرهایی که امسال در جشنواره حضور پررنگی دارند، می‌توان به فیلم‌های اجتماعی و کمدی اشاره کرد. در این دسته، آثار متعددی از جمله آبستن، بازی را بکش، داد، دست تنها، رها، سونسوز، شاه‌نقش، فریاد، گوزن‌های اتوبان، ماریا، مرد آرام، شوهر ستاره، زیبا صدایم کن، زمانی در ابدیت، خاتی، چشم بادومی و ترک عمیق دیده می‌شوند. این فیلم‌ها به موضوعات انسانی و اجتماعی می‌پردازند و در عین حال می‌توانند فضای متفاوتی از طنز و دغدغه‌های روزمره را به تصویر بکشند.
فیلم‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
دسته‌ای از فیلم‌ها که روایتگر حوادث انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس هستند، امسال نیز در جشنواره به نمایش درمی‌آیند. آثاری همچون 1968، بازی خونی، شمال از جنوب غربی در بخش فیلم‌های مرتبط با انقلاب اسلامی قرار دارند. در این دسته، همچنین فیلم‌های اسفند، اشک هور، پیشمرگ، خدای جنگ، صیاد و بچه مردم در بخش دفاع مقدس به رقابت می‌پردازند.
فیلم‌های کمدی همچون آنتیک، صددام و کفایت مذاکرات نیز در جشنواره امسال حضور دارند و می‌توانند لحظاتی شاد و سرگرم‌کننده را برای مخاطبان رقم بزنند.
فیلم‌های دینی و تاریخی
در ژانر دینی-تاریخی، فیلم سینمایی موسی کلیم‌الله به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا به نمایش درمی‌آید که با نگاهی به تاریخ و روایت‌های دینی، می‌تواند فضایی معنوی و تاریخی به جشنواره بدهد.
فیلم‌های هنروتجربه
در بخش هنروتجربه، لولی به کارگردانی علی احمدزاده به عنوان نماینده این ژانر در جشنواره حضور دارد. این فیلم با ویژگی‌های خاص و رویکرد متفاوت خود، نگاه هنری و تجربی سینمای ایران را به نمایش می‌گذارد.
انیمیشن‌های جشنواره چهل و سوم
در بخش انیمیشن، چهار اثر متفاوت در این دوره از جشنواره به نمایش درمی‌آید. این آثار شامل افسانه سپهر به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی، پسر دلفینی 2 به کارگردانی محمد خیراندیش، زال و رودابه به کارگردانی محمدعلی سجادی و ژولیت و شاه به کارگردانی اشکان رهگذر است.
پسر دلفینی 2 به تهیه‌کنندگی محمدامین همدانی برای سومین بار در جشنواره فجر حاضر است. ژولیت و شاه نیز دومین حضور اشکان رهگذر در جشنواره فجر را رقم می‌زند؛ رهگذر پیش از این با آخرین داستان در جشنواره سی و هفتم موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین انیمیشن شده بود. همچنین، زال و رودابه که توسط محمدعلی سجادی ساخته شده است، یکی از آثار برجسته انیمیشن امسال است.
این مجموعه گسترده از فیلم‌ها و انیمیشن‌ها در ژانرهای مختلف، جشنواره فیلم فجر را به یک رویداد سینمایی متنوع و جذاب تبدیل کرده که می‌تواند طیف وسیعی از علاقه‌مندان به سینما را جذب کند.
حضور سرمایه‌گذاران و نهادهای دولتی در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر
چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر شاهد حضور پررنگ نهادهای دولتی و خصوصی است که هر یک با آثار خود به رقابت می‌پردازند. همانند سال‌های گذشته، نهادهایی همچون بنیاد سینمایی فارابی، سازمان هنری رسانه‌ای اوج، سازمان سینمایی سوره و بنیاد روایت فتح در کنار سرمایه‌گذاران خصوصی، به حمایت از سینمای ایران پرداخته‌اند.
در میان فیلم‌های حاضر در جشنواره، آثار متعددی با حمایت این نهادها تولید شده‌اند. برای مثال، فیلم اسفند به کارگردانی دانش اقباشاوی و تهیه‌کنندگی زنده‌یاد جلیل شعبانی، که حاصل همکاری مشترک سازمان هنری رسانه‌ای اوج و بنیاد سینمایی فارابی است، به جشنواره راه یافته است. از سوی دیگر، فیلم سینمایی صیاد به کارگردانی جواد افشار و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی نیز محصول مشترک بنیاد شهید، بنیاد سینمایی فارابی و مؤسسه فرهنگی صاد می‌باشد.
در این دوره، فیلم خدای جنگ به کارگردانی حسین دارابی و تهیه‌کنندگی سعید سعدی، یکی از آثار قابل توجه است که توسط سازمان هنری رسانه‌ای اوج تولید شده است. همچنین، فیلم زیبا صدایم کن به کارگردانی رسول صدرعاملی و تهیه‌کنندگی سیدمازیار هاشمی، محصول مشترک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد سینمایی فارابی است که با همراهی سرمایه‌گذاران خصوصی از جمله میلاد صدرعاملی و سیدمازیار هاشمی تولید شده است.
فیلم‌های دیگری همچون پیشمرگ به کارگردانی علی غفاری و تهیه‌کنندگی آرش زینال‌خیری، و شمال از جنوب غربی به کارگردانی حمید زرگرنژاد و تهیه‌کنندگی مهدی مددکار، هر دو از محصولات بنیاد فرهنگی روایت فتح هستند. از سوی دیگر، سه فیلم سینمایی تاکسیدرمی به کارگردانی محمد پایدار و تهیه‌کنندگی محمدجواد موحد، ناتوردشت به کارگردانی سیدمحمدرضا خردمندان و تهیه‌کنندگی مهدی فرجی و اشک هور به کارگردانی مهدی جعفری به نمایندگی از سازمان سینمایی سوره در جشنواره به نمایش در می‌آیند.
آثاری همچون ترک عمیق به کارگردانی آرمان زرین‌کوب و تهیه‌کنندگی محسن چگینی (محصول مؤسسه لوح زرین)، مرد آرام به کارگردانی بهنوش صادقی و تهیه‌کنندگی مهدی هاشمی (محصول مؤسسه تصویرشهر)، و 1968 به کارگردانی امیرمهدی پوروزیری و تهیه‌کنندگی ایرج محمدی (محصول مؤسسه امام روح‌الله)، نیز از جمله آثار حاضر در جشنواره هستند. همچنین، فیلم بچه مردم به کارگردانی محمود کریمی و تهیه‌کنندگی سیدعلی احمدی، محصول مؤسسه خیریه بهشت امام رضا (ع)، در این دوره به رقابت می‌پردازد.
در بخش انیمیشن، شاهد حضور سه پویانمایی مهم نیز خواهیم بود. افسانه سپهر به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی و تهیه‌کنندگی مهدی جعفری جوزانی، محصول کارخانه نوآوری مهوا است. همچنین، زال و رودابه به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدعلی سجادی، محصول شرکت کارگاه فیلم و نقاشی متحرک اوجا است و ژولیت و شاه به کارگردانی اشکان رهگذر و تهیه‌کنندگی آرمان رهگذر، محصول شرکت هورخش آسمان پارسی و شرکت توسعه هنر پیشرو پارسی، از دیگر آثار انیمیشن جشنواره هستند.
این تنوع گسترده در آثار حاضر در جشنواره، نشان‌دهنده تعامل میان نهادهای دولتی و خصوصی در تولید و حمایت از سینمای ایران است.
