در این متن کلیفهنگر و تعلیق فرجام و پایان نفسگیر و پایان هیجانانگیز، هممعنیاند و همه به Cliffhanger اشاره دارند.
?|• تعلیق فرجام (معلق ماندن عاقبت) یعنی چه؟
?|• تمام کردن یک سکانس، اپیزود و یا حتی فصل کامل (یا فیلم یا رمانی در یک سری کتاب دنبالهدار) در نقطهای حساس، نقطهای که در آن یک یا چند شخصیت اصلی در معرض خطری بزرگ قرار دارند.
?|• مخاطب (حداقل مخاطبی که اثر مربوطه را همزمان با پخش شدن یا انتشار یافتنش دنبال میکند) برای اطلاع یافتن از سرنوشتشان مجبور به صبر کردن است.
?|• بسیاری از داستانها، فیلمها و برنامههای تلویزیونی میکوشند پایان هر قسمت از فصل یا برنامه خود را با هیجانانگیزترین صحنه به پایان برسانند تا این امر مشوقی باشد برای بازگشت بیننده به ادامه برنامه.
?|• بینندگان معمولاً علاقهمندند با تماشای قسمتهای بعدی کشف کنند که شخصیت اصلی این مخاطرات یا دشواریها را چگونه حل و چاره میکند.
?|• منشا این اصطلاح چیست؟
?|• منشاء اصطلاح انگلیسی این عنصر داستانی (cliff hanger به معنای «آویزان از صخره»)، سریالهای تلویزیونی قدیمی پخش شده در بعد از ظهرهای روز شنبه است.
?|• عموماً نشان میدادند شخصیتی از کنار صخره آویزان شده و نحوهی فرار او در اپیزود بعد نمایش داده میشد.
?|• چگونگی به کار بردن تعلیق فرجام
|• عبارت «ادامه دارد» (to be continued) اغلب پس از به وقوع پیوستن یک تعلیق فرجام به کار میرود.
|• خیلی کم پیش میآید که قسمت بعدی نشان دهد شخصیتها طعمهی خطر شدهاند.
|• چون کسی دوست ندارد یک هفته صبر کند تا ببیند تفنگی که به روی قهرمان اصلی کشیده شده، شلیک و منجر به مرگ وی شده است، چون در این صورت مخاطب اصطلاحاً احساس میکند «سرِ کار گذاشته شده است».
|• برای همین اینگونه خطرات ممکن است جدی و مرگبار بهنظر برسند، ولی واقعاً اینطور نیستند.
?|• یکی از مشکلات تعلیق فرجام
?|• در صورت لغو شدن سریال یا منتشر نشد جلد بعدیِ کتاب به هر دلیلی، به سرانجام نمیرسد.
?|• البته گاهی یک کلیفهنگر عمداً حلنشده باقی میماند که به آن Bolivian army ending (اشاره به پایان فیلم پوچ کسیدی و ساندنس کید) گفته میشود.
?|• ممکن است به برخی از این تعلیق فرجامهای حلنشده در یک فیلم مستقل یا مینی سریال تلویزیونی پرداخته شود و اگر هم نه، طرفداران برای آن فنفیکشن بنویسند.
?|• ترفندهای ایجاد تعلیق فرجام یا همان پایان نفسگیر:
• روبهرویی شخصیت با وضعیتی مخاطرهآمیز
• قرار گرفتن بر سر دوراهی دشواری برای تصمیم
• در بنبست قرار گرفتن وضعیت
• افشای ناگهانی امری شوکآور
?|• نمونههای استفادهی نادرست از تعلیق فرجام:
?– بعضیمواقع تعلیق فرجام آنقدر مبهم است که توجه مخاطب را تا حدی که منتظر قسمت بعد باقی بماند، جلب نمیکند. به عبارتی، ابهام بیش از حد با ماهیت تعلیق فرجام که جلبتوجه مخاطب عام است، در تناقض است.
?– بعضیمواقع خالق یک داستان، برای حل کردن تعلیق فرجام اتصال و پیوستگی وقایع داستان را عمداً دستکاری میکند، اصلاً حل شدن آن را نشان نمیدهد و چگونگی نجات یافتن شخصیتها را به تخیل خود مخاطب واگذار میکند و یا حتی آن را خواب و خیال و رویا توصیف میکند. همهی این موارد اکثراً نشاندهندهی ضعف داستاننویس و اصطلاحاً «کم آوردن» اوست.
?– بعضیمواقع هم حل شدن یک تعلیق فرجام، حقایق و زمینهسازیهای قبلی داستان را نادیده میگیرند. مثلاً کسی که شخصیتی ضعیف و کمزور توصیف شده، موفق میشود بندهای طنابش را پاره کند و از جایی که در آن زندانی شده، بگریزد. این نمونهی بارز تعلیق فرجامی است که بهشکلی غیرمنطقی و تحمیلی حل شده است.
?|• نمونههایی از تعلیق فرجام در آثار داستانی معروف:
● تقریباً تمام سریالهای تلویزیونی پرطرفدار (طبیعتاً)
● تقریبا تمام آثار دارن شان
● پایان اکثر فصول و هر یک از جلدهای نغمهای از یخ و آتش
● پایان جلد چهارم سری هری پاتر
● پایان اپیزود پنجم جنگ ستارگان که استفاده از این عنصر داستانی را بین فیلمهای سینمایی دنبالهدار نیز رایج کرد.
● پایانهای نفسگیر از تمهای اصلی داستانهای هزار و یک شب است که در آن شهرزاد قصهگو ناچار است هر شب داستانهای خود را با یک پایان نفسگیر تمام کند تا علاقه شهریار به شنیدن ادامه داستان باعث شود اعدام شهرزاد به تأخیر بیفتد.