سبك
در اصطلاح موسیقی به نوعی از آهنگ گفته می شود كه قابل فهم عامه باشد مثل موسیقی جاز كه در این موسیقی در مقابل سنگین كه عبارت از موسیقی كلاستیك است بكار برده می شود.
سه گاه
این دستگاه تقریباً در همه ممالك اسلامی متداول است. این دستگاه بیشتر برای بیان احساس غم و اندوه كه به امیدواری می گراید مناسب است. آواز سه گاه بسیار غم انگیز و حزن آور است.گوشه های مهم این دستگاه عبارتند از: در آمد، مویه، زابل، مخالف، حصار، گوشه های دیگر مانند: آواز، نغمه، زنگ شتر، بسته نگار، زنگوله، خزان، بس حصار، معربد، حاجی حسینی، مغلوب، دوبیتی، حزین، دلگشا، رهاوی، مسیحی، ناقوس، تخت طاقدیس، شاه ختایی، مداین، نهاوند.
شادیانه
ساز و دهل كه به شادی فتح یا عروسی می زنند.
شادروان مروارید
نام صوتی از مصنفات باربد و وجه تسمیه اش این است كه روزی باربد رامشگر به شادروان خسرو پرویز نشسته بود آن صوت را نواخت و آن را شادروان نام نهاد و خسرو فرمود طبقی پر از مروارید نثار باربد كردند و آن را شادروان مروارید خواندند و ضمناً این صوت لحن دوازدهم از سی لحن باربد است.
شبدیز
از الحان سی گانه باربد است كه به مناسب مرگ شبدیز (اسب خسروپرویز) سروده شده است.
شب فرخ
یكی از الحان باربد. در برهان قاطع نام لحن چهاردهم، از سی لحن باربدی محسوب شده ولی در فهرستی كه نظامی در خسرو و شیرین آورده لحن شانزدهم از سی و یك لحن باربدی است.
شور
این دستگاه ریشه بسیار قدیمی دارد و مبنای بیشتر موسیقی های محلی و موسیقی معمول در ایلات به شمار می رود نغمه های این دستگاه عبارتند از:
1ـ نغمه ابوعطا كه گوشه های آن؛ در آمد، حجاز و چهار باغ است (چهار باغ قطعه ای است ضربی، كه با اشعار با قافیه مخصوص همراهی می شود).
2ـ نغمه بیات ترك با گوشه های؛ درآمد، قطار و فیلی. قطار در ایلات كرد بسیار معمول است و اغلب با اشعار بابا طاهر همراهی می شود.
3ـ نغمه افشار كه گوشه های مهم آن؛ درآمد، جامه دران، مثنوی پیچ، قرایی، شاه ختایی است.
4ـ نغمه دشتی كه خود استقلال نیمه كاملی دارد. پایه موسیقی محلی بخصوص در شمال ایران است گوشه های مهم این نغمه؛ درآمد، دوبیتی، گیلكی، گبری، بیات كرد است.
علاوه بر گوشه هایی كه در چهار نغمه بالا ذكر شد، گوشه های دیگری نیز در این دستگاه نواخته می شود مانند: سیخی و سملی در ابوعطا، دوگاه و روح الارواح در بیات ترك، نهیب در افشاری بیدكانی، چوپانی، غم انگیز، سرنج و كوچه باغی در دشتی، شهناز، گریلی، ملانازی، بزرگ، رهاب در شور. گوشه های دیگر دستگاه شور از این قرارند: زیركش، سلمك، گلریز، صفا،خارا، قجر، حزین، قراچه، رهاوی، دستان عرب، تبه نگار، بغدادی، چهار پاره، برگردان مسیحی، حسینی، عراق، نهفت شكسته، اوج، غم انگیزم، عقده گشا، كوچه باغی، نشابورك، ضرب اصول، نیشاپور، حاجیانی، دشتستانی، آذربایجانی، خسروانی، مهربانی.
غنایی
شعر غنایی یا شعر موسیقی، شعری است كه حاكی از عواطف و احساسات روحی باشد. فخر، حماسه، حكمت و تعلیم، مدح، هجا، رثا ء، تشبیب، وصف مناظر و نظایر آنها همگی در این گونه به چشم می خورد.
غنچه كبك دری
لحن بیست و ششم از سی لحن باربد.
غنه
تحریری است از موسیقی كه در هنگام غنا و سراییدن بخیشوم بینی و دماغ ادا كنند.
فاخته ضرب
(دیك دیك دك دیك دك دك دك). از ضربهای موسیقی ایران و نام اصل یازدهم از هفده بحر اصول موسیقی كه گونه ای نواختن ساز را هم گویند.
فرخ روز
نام پرده ای است از موسیقی و صوتی از مصنفات باربد و نام لحن بیست و هفتم از سی لحن باربد.
گنج باد آورده
از الحان سی گانه باربد است كه به افتخار شهر براز سردار معروف ایران به مناسبت فتح مصر ساخته شده است و منظور گنجهایی است كه امپراطور روم باركشتی كرده بود و بوسیله بادبه ساحل افتد و نصیب سردار ایرانی شد.
ماهور
فواصل گام ماهور با فواصل گام بزرگ غربی منطق است این دستگاه به همین نام و فواصل مشابه در شرح ادوار صفی الدین یافت می شود و همین دلیل قدمت آن است. این گام مبین شجاعت، شادی و امیدواری و پیشرفت زندگی است. گوشه های این دستگاه عبارتند از: درآمد، كرشمه، گشایش، خوارزمی و گاهی دلكش كه گوشه دستگاه شور است و برای تنوع و خروج از یك نواختی در این دستگاه می نوازند. گوشه های دیگر این دستگاه كراوغلی، داد، خسروانی، خاوران، طرب انگیز، طوسی، آذربایجانی، فیلی، زیرافكند، ماهور صغیر، ابول، حصار ماهور، نیریز، نهیب، عراق، محیر، آشور آوند، زنگوله، سروش، اصفهانك، راك هندی، صفیر، نغمه، راك عبدالله، ساقی نامه، صوفی نامه، پروانه، بسته نگار، حربی، شهر آشوب.
